آموزش نصب ویندوز از طریق شبکه PXE

آموزش نصب ویندوز از طریق شبکه PXE : در دنیای امروز که زیرساخت‌های فناوری اطلاعات روزبه‌روز گسترده‌تر و پیچیده‌تر می‌شوند، روش‌های سنتی نصب سیستم‌عامل از طریق DVD یا USB دیگر پاسخگوی نیازهای محیط‌های سازمانی بزرگ نیستند. وقتی تعداد زیادی کلاینت یا سرور وجود دارد که باید به‌طور هم‌زمان نصب یا بازنصب شوند، نصب دستی هر سیستم‌عامل نه‌تنها زمان‌بر و خسته‌کننده است، بلکه باعث افزایش خطاهای انسانی و مصرف منابع می‌شود. در چنین شرایطی، فناوری PXE Boot یا Preboot Execution Environment راه‌حلی بسیار کارآمد و حرفه‌ای محسوب می‌شود. PXE این امکان را فراهم می‌کند که یک سیستم بدون نیاز به هیچ رسانه فیزیکی، تنها از طریق شبکه بوت شده و سیستم‌عامل مورد نظر را از سرور دریافت و نصب کند.

در واقع PXE یک قابلیت در سطح BIOS یا UEFI کارت شبکه است که به سیستم اجازه می‌دهد قبل از بالا آمدن سیستم‌عامل، از طریق شبکه با یک سرور مرکزی ارتباط برقرار کرده و فایل‌های نصب را بارگذاری کند. این فناوری بخشی از استاندارد Intel Wired for Management (WfM) است و به‌طور گسترده در محیط‌های سازمانی، لابراتوارها و مراکز داده برای نصب سیستم‌عامل‌ها و سیستم‌های مجازی استفاده می‌شود. سازوکار PXE مبتنی بر چند پروتکل مهم شبکه است که درک آن‌ها برای پیکربندی صحیح این روش ضروری است: DHCP برای تخصیص آدرس IP به کلاینت، TFTP برای انتقال فایل بوت (Boot File) و در نهایت HTTP یا SMB برای دانلود فایل‌های نصب سیستم‌عامل.

راه اندازی ویندوز از طریق شبکه PXE

برای آموزش نصب ویندوز از طریق شبکه PXE معمولاً باید چند جزء اصلی را پیکربندی کنیم. نخستین مؤلفه، DHCP Server است که آدرس IP موقت به کلاینت اختصاص می‌دهد و اطلاعاتی درباره محل فایل بوت در اختیارش قرار می‌دهد. دومین مؤلفه TFTP Server است که مسئول انتقال فایل بوت (Boot Loader) به سیستم کلاینت است. این فایل معمولاً شامل pxeboot.n12 یا bootx64.efi است. در نهایت، یک Deployment Server مانند Windows Deployment Services (WDS) یا سرویس‌های مشابه لینوکسی مثل dnsmasq یا Serva مورد نیاز است تا تصویر سیستم‌عامل (WIM یا ISO) را از طریق شبکه برای نصب در اختیار کلاینت قرار دهد.

در سناریوی مایکروسافتی، ابزار اصلی برای نصب ویندوز از طریق PXE، Windows Deployment Services (WDS) است که در سیستم‌عامل‌های سروری مانند Windows Server 2016، 2019 و 2022 موجود است. برای نصب و پیکربندی WDS ابتدا باید نقش (Role) مربوطه را از طریق Server Manager اضافه کنیم. پس از نصب، لازم است سرویس‌های DHCP و DNS در شبکه به‌درستی فعال باشند، چراکه بدون آن‌ها کلاینت‌ها قادر به دریافت IP و مکان فایل بوت نخواهند بود. در مرحله‌ی بعد، در کنسول WDS، باید مسیر ذخیره‌سازی فایل‌های بوت و ایمیج نصب ویندوز مشخص شود. معمولاً این فایل‌ها از DVD یا ISO نصب ویندوز استخراج می‌شوند و شامل دو نوع فایل هستند: Boot Image که محیط نصب اولیه را فراهم می‌کند و Install Image که محتوای کامل سیستم‌عامل را شامل می‌شود.

زمانی که یک سیستم کلاینت روشن می‌شود و در تنظیمات BIOS گزینه‌ی بوت از شبکه (Network Boot یا PXE Boot) فعال شده باشد، در اولین مرحله کارت شبکه از طریق پروتکل DHCP درخواست IP می‌فرستد. سرور DHCP پاسخ می‌دهد و علاوه بر IP، اطلاعاتی مانند آدرس سرور TFTP و نام فایل بوت را به کلاینت اعلام می‌کند. سپس کلاینت از طریق TFTP فایل بوت را دانلود کرده و وارد محیط Windows PE (Preinstallation Environment) می‌شود. از این نقطه به بعد، فرآیند نصب شبیه نصب معمولی ویندوز است، با این تفاوت که تمامی فایل‌های نصب از طریق شبکه بارگذاری می‌شوند و نیازی به دیسک فیزیکی نیست.

یکی از مزایای بزرگ PXE Boot این است که می‌توان فرآیند نصب را به صورت خودکار انجام داد. این کار از طریق فایل‌های پاسخ (Answer Files) انجام می‌شود که با ابزار Windows System Image Manager (WSIM) ساخته می‌شوند. این فایل‌ها حاوی پاسخ‌های خودکار به سؤالاتی مانند انتخاب زبان، پارتیشن‌بندی دیسک و نام کامپیوتر هستند. با استفاده از این روش، نصب ویندوز بدون دخالت کاربر انجام می‌شود و در محیط‌هایی که ده‌ها یا صدها سیستم باید به‌صورت هم‌زمان نصب شوند، صرفه‌جویی زمانی قابل توجهی حاصل می‌شود.

از منظر امنیتی نیز PXE Boot نیازمند توجه ویژه است. چون در این روش، سیستم‌ها از طریق شبکه و بدون احراز هویت اولیه بوت می‌شوند، باید اطمینان حاصل کرد که فقط سیستم‌های مجاز می‌توانند به سرور WDS متصل شوند. در WDS می‌توان تنظیمات Respond to known clients only را فعال کرد تا تنها دستگاه‌هایی که قبلاً در اکتیو دایرکتوری ثبت شده‌اند بتوانند از طریق PXE بوت شوند. همچنین توصیه می‌شود ارتباطات TFTP و سایر سرویس‌ها در شبکه‌های مجزا و ایزوله (مانند VLAN مخصوص نصب سیستم‌عامل) انجام شود تا احتمال نفوذ یا تزریق فایل‌های مخرب به حداقل برسد.

در محیط‌های بزرگ‌تر، معمولاً PXE با سایر فناوری‌های مدیریت سیستم مانند Microsoft MDT (Microsoft Deployment Toolkit) یا System Center Configuration Manager (SCCM) ترکیب می‌شود. این ابزارها امکانات پیشرفته‌تری برای خودکارسازی کامل فرآیند نصب، مدیریت درایورها، به‌روزرسانی‌ها و اعمال پالیسی‌ها ارائه می‌دهند. با استفاده از این ترکیب، مدیر سیستم می‌تواند تنها با چند کلیک، سیستم‌عامل را روی ده‌ها سرور یا ایستگاه کاری نصب کند و هم‌زمان وضعیت نصب و گزارش‌ها را به‌صورت متمرکز مشاهده کند.

در پایان، برای آزمایش و یادگیری PXE Boot، می‌توان از محیط‌های مجازی مانند VMware ESXi، VMware Workstation یا VirtualBox استفاده کرد. در این حالت، تنها کافی است یک ماشین مجازی به عنوان سرور WDS راه‌اندازی شود و سایر ماشین‌ها در تنظیمات شبکه به‌صورت PXE Client تعریف شوند. به این ترتیب، فرآیند بوت و نصب ویندوز از طریق شبکه به‌صورت شبیه‌سازی شده و بدون نیاز به سخت‌افزار فیزیکی قابل اجرا است.

در مجموع، آموزش نصب ویندوز از طریق شبکه PXE نه‌تنها فرآیند استقرار سیستم‌ها را تسهیل می‌کند، بلکه استانداردسازی و خودکارسازی عملیات فناوری اطلاعات را نیز به همراه دارد. این روش در سازمان‌هایی که به نصب مکرر سیستم‌عامل روی سرورها، کلاینت‌ها یا ماشین‌های مجازی نیاز دارند، به‌شدت توصیه می‌شود. با پیکربندی صحیح سرور WDS، تنظیم دقیق DHCP و اعمال سیاست‌های امنیتی مناسب، می‌توان از مزایای فراوان این فناوری بهره‌مند شد و زیرساختی مدرن، سریع و کارآمد برای مدیریت چرخه‌ی عمر سیستم‌ها ایجاد کرد.

اگر قصد خرید سرور را دارید، می‌توانید از کارشناسان فنی تجهیز شبکه فیدار مشاوره رایگان دریافت کنید و سپس با توجه به نیازهای کسب و کاری که دارید، بهترین گزینه موجود را انتخاب کنید.